Wat hebben wie tot nu toe gezien met betrekking tot echtscheiding en hertrouw?

Drie gevallen

We zagen drie gevallen waarin God echtscheiding toelaat:

1. Op initiatief van een ongelovige partner,
2. Wanneer er vanwege de hardheid van hart er sprake is van ongelovig gedrag. Namelijk het persisteren in het niet voldoen aan de eisen die de Bijbel stelt aan een huwelijk,
3. Wanneer de partner ontucht heeft gepleegd,  (dat is breder dan overspel).

In deze drie gevallen gelden twee zaken:

1. Er wordt niet de eis van werken aan verzoening en herstel gesteld.

   (In geval van ontucht waarbij iemand een seksuele relatie met een ander heeft (gehad) is het zelfs de vraag of God verzoening en herstel wil. Iemand heeft zich namelijk verontreinigd).

2. Het is geen overspel wanneer er opnieuw met een ander getrouwd wordt, omdat de huwelijksband reeds verbroken is.

Als er buiten deze drie gevallen toch een scheiding heeft plaats gevonden, dan dient men of ongetrouwd te blijven of zich te verzoenen. Waarom, omdat de band van het huwelijk niet verbroken is en er door hertrouw overspel gepleegd zou worden.

We zeiden het al, er is meer! Daarover op de volgende pagina.

Hoe stelt God zich het huwelijk voor?

Wat stelt God als eisen voor een Bijbels huwelijk? Samengevat: Liefde en respect! Namelijk:

• Elkaar onderhouden met voedsel en kleding, Ex.21:10-11,
• Elkaar niet de seksuele omgang ontzeggen, Ex.21:10-11, 1Kor.7:1-5,
• De man dient de vrouw lief te hebben als zichzelf en weest nooit ruw tegen haar, Ef.5:28, 33; Kol.3:19,
• De vrouw dient ontzag te hebben voor haar man, Ef.5:33; Kol.3:18,
• De vrouw dient onderdanig aan haar man te zijn, Ef.5:22; Kol.3:18; Tit.2:5; 1Pet.3:1,
• Mannen dienen  verstandig met hun vrouw om te gaan als met brozer vaatwerk en haar eer te bewijzen, 1Pet.3:7,
• Het huwelijk dient in ere te zijn en het bed onbezoedeld, Heb.13:4.

Toch een recht tot echtscheiding?

En als we dan kijken hoe Jezus in de bergrede uiterlijke regels verdiept naar innerlijke overtuiging, dan gelden zeker ook de zaken die Paulus en Petrus over het huwelijk schrijven.

Ook Deuteronomium gaat ervan uit dat er situaties zijn waarin echtscheiding plaatsvindt en in het Nieuwe Testament zegt Paulus dat de gelovige vrij is wanneer de ongelovige je verlaat.

Dan is er sprake van een ongelovige houding of van ongelovig gedrag. Daarvan zegt Paulus dat de gelovige, degene die een goed christelijk huwelijk voorstaat en daar al zijn of haar best voor gedaan heeft, niet gebonden is. Het huwelijk is door het ongelovig gedrag  feitelijk reeds verbroken. Er is sprake van hardheid van hart.

Grens

Er is een grens, want hoe weet je dat je je partner zult behouden door maar in dit door ongelovig gedrag ontwrichte huwelijk door te gaan? Je bent geroepen tot vrede  en niet tot onvrede in het huwelijk, 1Kor.7:15-16.

Maar er is meer te zeggen. Daarover later . . . . .

Naar de volgende pagina waar we gesproken wanneer hertrouw mogelijk is.

NOOT:

Zie het zeer verhelderende boek van Emerson Eggerichs, “Liefde en respect”, De liefde waar zij naar verlangt en het respect dat hij nodig heeft. Uitgave Gideon, Hoornaar, Nederland. ISBN 978-90-6067-788-0 NUR 707

Wat is dat: hardheid des harten?

Echtscheiding wordt onder bepaalde omstandigheden vanwege de hardheid des harten (ofwel ongelovig gedrag), toegelaten en gereguleerd door God.

De vraag nu is, wanneer is er sprake van hardheid des hart. Duidelijk is dat de Here Jezus zich ernstig verzet tegen scheiden om allerlei redenen zoals de joden dat deden.

Hardheid des harten wijst op zonde, zondig gedrag dat het huwelijk ontwricht.

We praten niet over de houding van mensen die echtscheiding als een normale tot de mogelijkheden behorende oplossing zien.

Er is sprake van ontwrichting wanneer een van beide partners categorisch weigert de huwelijkse verplichtingen na te komen. Als er sprake is van ernstige verslavingsproblematiek, lichamelijke en geestelijke mishandeling.

Ontwrichting

Er moet sprake zijn van ontwrichting van het huwelijk door houding en of gedrag. Ongelovig gedrag dat niet overeenkomt met het gedrag dat van een wedergeboren christen mag worden verwacht. Vandaar dat Paulus spreekt van een ongelovige die wenst te scheiden. Waarom is dat een reden voor echtscheiding? Omdat de gelovige tot vrede is geroepen en de partner geen evangelisatiesubject is, zegt Paulus.

Dat gaat niet over een verder goed huwelijk tussen een gelovige en ongelovige, waar wel vrede is. Daarvan zegt Paulus dat je dan getrouwd dient te blijven. Het enkele feit dat de partner ongelovig is, is geen grond voor scheiding.

Wanneer het huwelijk bol staat van spanning, onrust, ruzie, enz. dan is dat niet wat God voorstaat met het huwelijk. Het dient juist voorbeeld te zijn van hoe Christus  relatie heeft met zijn bruid.

God reguleert

Natuurlijk moet er in dergelijke gevallen veel eerder dan in de praktijk gebeurt aan de bel worden getrokken. Vaak wordt het pas bekend, wanneer de schade al onherstelbaar is.

In dat geval, zegt Paulus, is de gelovige vrij, en is hertrouw mogelijk. Dat komt overeen met het vrijkopen in Exodus 21 en de scheidbrief van Deuteronomium 24.

Naar de volgende pagina waar we gaan kijken welke eigenschappen God aan een huwelijk stelt.

Ontucht

Hoe verhouden Jezus en echtscheiding zich. Hij de Zuivere, de Reine. Die kwam voor heelheid.

Dit omdat de huwelijkse band dan niet verbroken is.

Neemt Jezus afstand van het Oude Testament?

De scheppingsorde

De Here Jezus licht toe dat Mozes dat heeft toegestaan vanwege de hardheid van ons hart. Maar, zegt Hij, de scheppingsorde is dat man en vrouw voor het leven een verbintenis hebben.

Als dat het geval is, dan gaat in ieder geval Paulus buiten zijn boekje door echtscheiding in bepaalde situaties toe te staan.

De ware wet

Deze uitspraak deed Jezus in zijn toespraak (de bergrede) waarin hij het uiterlijk naleven van de wet verlegde. Hij verdiepte dit naar het naleven vanuit een diepe innerlijke overtuiging. Het naleven vanuit liefde naar de geest van de wet; liefde voor God en liefde voor de naaste.

De reactie van Jezus naar de Farizeeën is alleszins begrijpelijk wanneer we zien dat de Joden (met name de Sadduceeën) er lustig op los hadden gefantaseerd voor welke redenen je allemaal wel niet kon scheiden.

Vervolgens proberen de Farizeeën Hem nu met deze vraag in conflict te laten komen met Mozes. Dat was de achtergrond van de vraag! Ze stelden een strikvraag: om Hem te verzoeken, staat er bij.

(Zij zagen Jezus barmhartig omgaan met allerlei zondaren en tollenaars. Maar de wet van Mozes schreef toch steniging voor in het onderhavige geval. Dus hoe zou Hij zich daar uit redden?)

Kijken vanuit de oorspronkelijke bedoeling

Daarvoor had Zijn Vader via Mozes reeds regels gegeven.

De Sadduceeën namen het ‘iets schandelijks’ als uitgangspunt om daarmee het recht van echtscheiding om allerlei redenen te claimen.

En dan zegt Jezus, nee, in de juiste volgorde: er is regelgeving voor de hardheid van hart, de gebrokenheid van dit zondige leven, waarvoor een scheidbrief gegeven moest worden,  maar . . . . . de bedoeling en eis is huwelijkse trouw.

(Dat verklaart ook waarom Hij hier tegen de Farizeeën, zo scherp en duidelijk antwoordt en tegelijk naar zondaressen in concrete gevallen zo zachtmoedig en expliciet niet veroordelend sprak(2).)

De noodzaak van de scheidbrief

Het feit dat overspel, of eigenlijk ontucht, apart door Jezus wordt genoemd, komt omdat er door overspel helemaal geen sprake meer is van een verbintenis. Dan werd er geen scheidbrief gegeven omdat er dan al sprake was van een scheiding en werd er gestenigd. (Dat werd in de tijd van Jezus overigens niet toegepast).

In alle andere gevallen is een scheidbrief noodzakelijk om de vrouw te beschermen tegen het kwaadwillig wegzenden door de man. Daardoor zou er namelijk sprake zijn van overspel bij een nieuwe verbintenis, omdat de oude nog niet was opgeheven.

Met andere woorden, de scheidbrief werd gebruikt in de gevallen waarin geen sprake was van  overspel. Door overspel was er al geen sprake van een huwelijkse band. Daarbuiten moest de huwelijkse band dus verbroken worden door de scheidbrief.

Naar de volgende pagina waar we naar de uitspraken van Paulus over echtscheiding gaan kijken.

Noot:

(2) Denk aan de Samaritaanse vrouw die al met haar zesde man bezig was. Een niet-Israëlitische(!) vrouw die er een ongebreideld zondig leven op na hield. Haar keurt de Here Jezus waardig één van de mooiste uitspraken te doen die Hij ooit deed, Joh.4:14. Hij geeft haar een uitleg die Hij de discipelen zelfs nog niet had gegeven, Joh.4:23. En dat zonder haar te veroordelen, geen woord zelfs over haar levenswandel. Zelfs niet een “gaat heen in vrede en zondig niet meer”.

Slechts één reden?

De vraag  is of God bij echtscheiding in het Oude Testament naast overspel geen enkele rekening houdt met schrijnende gevallen. Lichamelijke en geestelijke mishandelingen, huwelijkse verplichtingen elkaar onthouden,  ernstige verslavingsproblematiek, enzovoort.

Wat zegt Maleachi nu precies?

Maleachi 2:16 wordt nog al eens op het gehoor af aangehaald als: God haat echtscheiding. Dat zou betekenen dat elke vorm van echtscheiding door God gehaat wordt. Maar dat staat er niet. Er staat dat God het kwaadwillig wegzenden haat. Dat gaat dus over een bepaalde manier van scheiden. Het afdanken met als reden: eigen ontrouw.

Daarbij komt dat God het hier niet letterlijk over het huwelijk heeft, maar over hoe Israël trouweloos tegenover Hem handelde!

Om op basis van deze tekst allerlei interpretaties te maken wat God van echtscheiding vindt, is extrapolatie. Het hele tekstverband gaat over het kwaadwillig verstoten door Israël van God ten faveure van andere goden. Als er al enige vergelijking gemaakt kan worden met het huwelijk, gaat dit dus over overspel.

Het Oude Testament reguleert echtscheiding

Alle bijbeluitleggers (rekkelijken en preciezen) zijn het er unaniem over eens dat in het Oude Testament geen verbod staat tot echtscheiding.

Exodus 21:7-11 geeft een vrouw zelfs het recht tot echtscheiding. Namelijk wanneer haar man haar voedsel, kleding en huwelijkse gemeenschap onthoudt.

Deuteronomium 24:1-4 veronderstelt, zonder daar iets tegenin te brengen, de mogelijkheid tot echtscheiding, namelijk wanneer er iets schandelijks in de ander wordt gevonden.

In beide gevallen worden er regels voor de echtscheiding gegeven.

Naar de volgende pagina waar gaan kijken wat Jezus over echtscheiding zegt.

Het is niet hetzelfde

Het lijkt overbodig het te vermelden, maar in de praktijk kom je toch nog steeds verwarring hierover tegen. Maar . . . .  . echtbreuk en echtscheiding zijn twee verschillende zaken.

Echtbreuk, hetgeen God nadrukkelijk verbiedt in het 7^e gebod, is overspel, vreemdgaan, ontrouw, het met een ander houden.

Echtscheiding is geen overspel, maar het elkaar verlaten, uit elkaar gaan, de huwelijkse band verbreken.

Voor de meeste gelovigen is het evident dat God van overspel zegt dat daardoor het huwelijk verbroken is. Men heeft zich letterlijk verbonden aan en één gemaakt met een ander.

Dit is niet een recht  of grond voor echtscheiding, maar echtscheiding is in zo’n geval wel toegelaten, omdat de huwelijkse band reeds verbroken is door de daad van overspel.

Of herstel na overspel een bijbels principe is, is nog maar de vraag. Deut. 24:1-4 zegt namelijk dat wanneer een van de partners van een ander is geweest in dat geval terugkeer naar de eerste partner voor God een gruwel is. Je hebt je namelijk verontreinigd.

De uitspraak van Paulus dat na scheiding er gewerkt moet worden aan verzoening, gaat over de situatie waarin geen sprake is van een relatie met een ander, 1Kor.7:10. Er heeft nog geen verontreiniging plaats gevonden.

Naar de volgende pagina waar we gaan kijken wat het Oude Testament zegt over echtscheiding.

Hoe zit het met de vrijgezel Paulus en echtscheiding? Laten we ook hier schrift met schrift vergelijken zoals we dat altijd doen met ‘lastige’ teksten.

De Here Jezus wijst terug naar de oorspronkelijke bedoeling. Tegelijk wijst hij de scheidbrief niet af, maar legt uit waarom die toch gegeven is. Namelijk, vanwege de hardheid van ons hart. Dit ondanks de oorspronkelijke bedoeling van het huwelijk.

Geen ander voorschrift

Wanneer Paulus over een ongelovige spreekt, kan dat geen nieuw of afwijkend gegeven zijn. Het  dient in lijn te zijn met wat de schrift elders zegt.

Als we dat niet in lijn brengen en geen schrift met schrift vergelijken, dan brengen we de schrift in tegenspraak met zichzelf.

Wanneer Paulus spreekt van een ongelovige zal dat dus moeten gaan over de hardheid van het hart waar de Here Jezus over sprak. Een situatie waarin een scheiding gereguleerd wordt in het Oude Testament door middel van een scheidbrief.

En die regulering in het Oude Testament ging over het Israëlitisch huwelijk! Dat ging niet over het huwelijk van een Israëliet met een ongelovige buiten Israël!  Dat was namelijk verboden(3).

Gedrag dat het huwelijk volkomen ontwricht waardoor er eigenlijk feitelijk niet meer van een huwelijk gesproken kan worden. Doordat alle voorwaarden voor een christelijk huwelijk ontbreken.

Derhalve geldt dat, als Paulus het heeft over een ongelovige, daar ook onder verstaan kan worden ongelovig gedrag van een gemeentelid. Dit wordt door de Oudtestamentische context duidelijk.

Naar de volgende pagina waar we de uitdrukking “hardheid des harten” onder de loep nemen.

Noten:

(3) In een situatie waarin toch sprake was van gemengde huwelijken gebiedt God dat die huwelijken moeten worden ontbonden, Ezra 10. In die lijn kunnen we de uitspraak van Paulus plaatsen als hij zegt, wanneer een ongelovige wil scheiden, dan is de gelovige vrij. Hij is tot vrede is geroepen, 1Kor.7. Het onderscheid dat Paulus maakt, ligt in lijn met hoe Jezus erover spreekt. Terug naar de basis zoals God het heeft bedoeld en daarnaast is er regulering voor gebrokenheid.

Inleiding

Geen onderwerp in de kerkelijke wereld dat zo tweedracht geeft als echtscheiding en de Bijbel. Meningen komen niet of nauwelijks bij elkaar. Het is altijd omgeven door emotie. Waar komt dat vandaan?

Het zal veel te maken hebben met het feit dat echtscheiding als oplossing voor huwelijksproblemen een uiting is van de enorme secularisatie. Het geen rekening met God willen houden. Scheiden als een normaal gegeven willen zien wanneer ‘we op elkaar zijn uitgekeken’. De lichtzinnigheid die hieruit spreekt is flagrant in strijd met zoals God over het huwelijk spreekt.

God haat het wanneer huwelijkspartners elkaar om allerlei redenen verlaten of wegzenden.

Scheiden is niet een van de oplossingen

Scheiden en hertrouwen gaat ook de gemeente van God niet voorbij. En als er sprake is van dezelfde houding dat scheiden tot de mogelijkheden behoort wanneer ‘het niet meer gaat’, dan is de sterk afkeurende houding begrijpelijk en ook noodzakelijk. God is hier duidelijk over dat Hij het huwelijk heeft ingesteld opdat man en vrouw een zouden zijn en dat scheide de mens niet.

Jezus zegt in Joh.14:15: Als je Mij liefhebt, dan bewaar je mijn geboden. Het leven naar de geboden van God, koppelt Jezus zondermeer aan het feit of je Hem liefhebt, ja of nee.

En een van de dingen die Jezus zonneklaar stelt, is dat wat God heeft samengevoegd, laat de mens dat niet scheiden. Waarom, omdat in de samensmelting van man en vrouw het beeld van God zichtbaar wordt(1). En juist door de separatie daarvan op de vraag van Adam en het vrouwelijke uit de mens werd genomen en als apart tegenover hem werd geplaatst, werd al direct de geestelijke eenheid van de mens verbroken, waarop God direct zij, wees één vlees met elkaar.

Je ziet dus dat huwelijkse trouw verder gaat dan “alleen maar” één van de 10 geboden naleven. Het gaat over het wezenskenmerk van zoals God de mens heeft geschapen naar Zijn beeld. Niet voor niets neemt God het huwelijk ook als voorbeeld voor de relatie die Hij heeft met zijn volk Israël en de relatie van Jezus met zijn Lichaam, de gemeente.

Waar hebben we het over?

We gaan in dit artikel niet spreken over mensen die er eigen normen op na houden. Die de geboden van God niet in acht willen nemen. Daar past zeker een vermaan tot hun behoud; een uitleg waarom God zijn geboden heeft gegeven.

We willen het hebben over bijbelgetrouwe gelovigen die echtscheiding haten en niet als een oplossing voor hun problemen zien, maar bij de brokstukken van hun huwelijk staan en niet meer verder kunnen. Die geen vermaan, maar pastorale ondersteuning en vertroosting nodig hebben. Een broederlijk omzien naar.

Naar de volgende pagina: echtbreuk is niet het zelfde als echtscheiding.

Noten:

(1) Kunnen singles het beeld van God niet weerspiegelen? De mens is mannelijk en vrouwelijk geschapen naar het beeld van God. Dus er zit zeker een mate van gebrokenheid in het alleen gaan. Veel alleen gaande zullen dat ook zo ervaren. En zij die bewust voor alleen gaan kiezen, worden door Paulus daartoe aangemoedigd, omdat zij zich beter aan de zaak van de Heer kunnen wijden. Jezus spreekt in die zin als Hij zegt : er zijn er die zich ter wille van het Koninkrijk hebben “gesneden”.